Camiñadas con Castelao

Eu vivín longos anos de ledicia en Pontevedra, aferrado á fermosura dos seus arredores coma quen non pode desprenderse dos brazos mornos dunha noiva. Eu débolle a Pontevedra o mellor da miña vida, e agora padezo saudades da súa paisaxe, tristuras de non vela e esperanzas de retornar a ela. Empezo a ser vello e a vivir de recordos. Algunhas veces acode á miña memoria un canto de requintada morriña: Vai tan lonxe a mocedade está tan perto o meu fin que ás veces sinto vontade de poñer loito por min. Pero non é que eu enloite o meu espírito porque a mocidade fuxise de min. Eu apénome de non poder ir a Pontevedra, que é unha fonte de eterna xuventude onde se curan os alifaces de vellez. Volver a Pontevedra sería mesmo que recobrara a mocidade perdida. E así como Anteo revivía ao caer no chan, e soio morreu por non poder tocar terra, así eu me libraría da vellez, con soio pisar terra pontevedresa. Penso que se morrese no desterro, os meus ósos non se deixarían consumir até que algún anaquiño deles chegase a Pontevedra. Entón a miña alma cantaría gozosa este cantar: Xa morrín, xa me enterrei, e agora xa estou eiquí. Nin a terra me comía sen despedirme de ti. Todo, todo pode acabarse en min, menos o amor que sinto por Pontevedra. Vivo ou morto alá irei, como se di que van os romeiros a San Andrés de Teixido, que “alá van de mortos se non van de vivos”. Pero eu espero chegar vivo para curarme das inxurias do tempo. E non entanto, vou coa imaxinación... Para ensoñar mundos de absoluta felicidade, libre da carne mortal que afoga a vida dos vellos, eu séntome á beira do río Lérez. Pouso os meus pensamentos na beira das augas, como as ponlas caídas das árbores que dan sombra. Estou alí horas e horas, ensumido en min mesmo. Deste xeito participo da ledicia de San Amaro, cando estivo trescentos anos asexando o Paradíso a través dun buratiño dunha porta. Ou como Don Ero, o fundador de Armenteira, que tamén estivo trescentos anos escoitando a un paxariño. Para sentir o orgullo de ser fillo da terra máis fermosa do mundo. Eu rubo ao pinal de Matalobos, que está enriba da eirexa de Salcedo. Séntome nas pedras do valado e chanto os ollos na ría que dorme entre veigas e florestas. Asisto á transformación dun día de sol en noite de luar. Alí sinto como en ningures a necesidade cósmica da patria, e sei que son un anaquiño da eternidade galega. Meu Pontevedra! Bos Aires, 1942