Pontevedra accesíbel

Pontevedra accesíbel

Pontevedra accesíbel 2

As políticas de accesibilidade universal enPontevedra 2008

Pontevedra accesíbel 4

Acidade amiga Miguel AnxoFernández Lores AlcaldedePontevedra Falar dunha cidade accesíbel non é nada se non se falaprimeirodunha cidadepara aspersoas. Os cidadáns e as cidadás como epicentro dunha vidaurbanaplural,multifacética, integradora, solidaria, cohesionada, igualitaria,dinámica, liberadora e amigábel. Todos eles aspectospositivos queguiaron unha chea de decisións políticas capaces de cambiar enpoucos anos a facianada capital. Así ovimos facendonaúltimadécada, seguindoun modeloglobal e integradoqueafectaa todososámbitos da mobilidade: o uso do espazo público, as funciónsdacidade, aactividadeeconómica, o transporte público, os automóbiles particulares, a seguridade viaria, as infraestruturas, o aparcamento, os desprazamentossenmotor, os tránsitospeonís, oestadodospavimentos, etc. A cidadeparaos cidadáns Os pontevedreses quixemos dar un exemplode recuperación urbana nunha cidade de pequenas dimensións, cun intenso dinamismo económico, un prometedor futuro turísticoeunhagrandepotencia transformadora. O concepto básico foi entregar a cidade aos cidadáns, facelamáisdaxente,daspersoas.Conectaros espazos públicos coas novas tendencias do consumo, cosnovoshábitosdevida. Limitar a tendencia aos grandes centros comerciais fóra da capital, que enmoitos casos chegaron a substituír os espazos públicos como lugares de relación, de cultura, deocio ede esparcemento. Menos coches,máispersoas A reforma urbana foi capaz de aumentar o espazo público—antes“invadido”polosautomóbiles, que facíandamaioríadas rúas auténticos almacéns— e tivo na accesibilidade dos espazos públicos unha das súas coordenadas principais, naqueles lugares quenecesitabandunha completa transformación. As primeiras decisións políticas da reforma urbana consistiron en limitar a abusiva presenza do automóbil nos espazos públicos, así comoo progresivo deterioro destes. Unhaperspectiva global sobre omodelode cidade axudou a adoitarmedidas decididas de caraá recuperación urbana.

Modernizar A reforma urbana foi sobre todo modernización. Nestesanos renováronseamaioríadas rúas interioresdacidade, realizáronse trascendentesacciónsde calmadodo tráfico e restauráronse as redes de servizos públicos, desde o saneameto ás conduccións eléctricas, de augapotábel, fibraópticaougas. Nas actuacións de superficie, puxéronse as bases para extender a accesibilidade universal a aquelas zonas quepola súa antigüidadenonprecisaban reformas profundas, pero sí adaptar os seus espazos ás condicións de accesibilidade e seguridade que debe cumprir toda a cidade. Mellorar a seguridadepeonil Medidasquesecompletaronconoutrasque fixeron posíbel reducirosaccidentesde tráfico, facendoposíbel a coexistencia en boas condicións de peóns e vehículos, xaquegrazas ás limitación físicas extendidaspor toda a cidade, os cochesnon supoñenun especialperigoparaacidadaníaquecamiñaapéou anda en bicicleta ou en calquera outromedio non motorizado. Valentíana xestión Oprimeiroque tenque ser accesíbel nunha cidade son as cabezas dos seus dirixentes. Denada serven as teorías sobre a mobilidade ou a accesibilidade universal, se os responsabeis políticos non se decidena tomaras rendasdunha transformaciónenpositivo, que teña en conta os valores estéticos e económicos, pero sobre todo tamén os valoresmorais quedan forzaa estaspolíticas transversais, valentes e positivas, capaces de mudar a paisaxe urbana, capacesdepenetrar na almada cidade. Poucas cousas poden enorgullecernos máis que comprobar cómo a nosa cidade se vai transformando nun espazo máis útil, máis seguro, máis amábel sobre todopara aqueles que teñenmáis dificultadesdemovemento. Omáispositivodo serhumano Aspolíticasdeaccesibilidade teñenquever cosvaloresmáis positivosdo ser humano, xaque fanposíbelmellorarascondiciónsde igualdadedemoitas persoas, para que poidan desprazarse cómodamente, facilitándolles o seu dereito á libertade de movementos. Aaccesibilidade, boapara todas e todos Por outrabanda, derrubar asbarreiras físicas inútiles nunha cidade é moi grato. Aumentando a comodidade das persoas con dificultades, aumentas tamén a do restoda poboación, pois case sempre é máis agradecido para todas e todos utilizar unha rampa en vez dunha escalinata... Moitos de nós, tendo a opciónde utilizar unha ou outra, optamos pola rampa connaturalidade, simplementeporque nos resultamáisdoado. Pontevedra accesíbel 6 A reforma urbana realízase sobre a base dun concepto global que abrangue toda a xestión dos espazos públicos da cidade, con todas as súas funcións: económicas, residenciais, estéticas... Aavenida deVigo (foto superior) define un itinerario peonil con tráfico calmado que conectao centrourbano coas estacións deautobuses e ferrocarrís.Antes da reforma, por esta víapasaban uns 30.000 vehículos cada día. NaGlorieta deCompostela conflúen diversas rúas caracterizadas polo seudinamismo comercial (foto central) A rúaGutiérrezMellado éun bulevar peonil donde só existe tráficourbano de servizos e acceso agaraxes (foto inferior).

Cada ano, cada euro APontevedra imaxinadanunprincipio foi tomando corpoano trasano, orzamento trasorzamento, euro aeuro, investimento tras investimento, contratación tras contratación... Foi unhaprioridade absolutaos primeiroscatroanos, continuadadespoisconnovas áreas urbanas convertidas en espazos civilizados e amabeis, gañadosparamellorar a calidadedevida. Hoxe continua o proceso con novas intervencións nas zonasmáis afastadas do centro, en espazos do rural, nas novas sendas fluviais que percorren o Lérez eo contorno litoral... Fóron grandes proporcións das contas públicas anuais da cidadedestinadas a este fin rexenerador. Diñeiro que hai que pelexar euro a euro con plans xenerososperoausteros, consentidiñoecoaseguridadedeque cada europúblico investidona cidade ía revertirna súa calidade, en convertirlanun lugar atractivoparavivir e investir. Garantirundereitobásico Facilitar omovemento ás persoas con dificultades non é unha dádiva damaioría coaminoría, senón un dereito que teñen estas persoas. Anosa obriga consisteen facilitárllelo senmáis, igual que facilitamos, enmaior oumenormedida, a actividade económica, acohesión social, o transportepúblicooua vivendadigna. Discapacitados,maiores, pais enais... Adoitamos personalizar as políticas de accesibilidade naqueles cidadáns que se serven de cadeiras de rodas para realizar os seus desprazamentos, ou os invidentes, que se servende bastóns para orientarseemoverse. Sendúbida, sondosmaioresbeneficiariosdestasmedidas, perononosúnicos. Calquera persoa que teña dificultades sensoriais agradeceaausenciadeobstáculos, así comoaspersoasmaiores, que van perdendo a axilidade doutroraevaloranas rampas, asplataformasúnicasou o feito de que os automóbiles circulen amodiño polas víasurbanas. Taménospaisenaisdenenosqueaíndanonpoden camiñardeseuestánencantadosde rodar coassúas cuniñas de rodas sen ter que andar saltando beirarrúas ou defendéndose dos automóbiles, así como as persoas queutilizan abicicletaparaos seusdesprazamentos, xa que os coches circulando amenos de30kmporhoranazonaurbana, non supoñenun perigopara eles. Adiversidadede funcións foi unhadas bases da novadimensión integradorada cidade.Apromoción de lugares de ocio, paseo, festas, animación combinouse co impulsoda actividade económica relacionada coapotenciación do zócalourbano como espazo comercial, cunha accesibilidade doada para todos os públicos conalgunha dificultade.As fotos recollenalgúns exemplos do grandenúmero de áreas urbanas con plataformas únicas para a circulaciónpeonil, unha vez quea presenza de coches foi controlada, e substituídapola vidaa pé.

Os coches Moita é a xente que conduce, inclusomoita a que disfruta conducindo. O coche é unhamáquina que foipenetrandomoidoadamentenasnosasvidas, até converterse case en imprescindíbel, máxime nun país de hábitats dispersos como o galego. Tamén pasapor serun símbolodeprestixio social, sendúbida impulsadopola fortecargapublicitariacoaque omercadonos bombardeadecote. Cadavezhaimáis cochesparaasmesmas rúas eas cidades vense abocadas a tomarmedidas drásticas sobre a función e ubicación destasmáquinas. Preguntasqueaínda lle soan raroaalgúns, comoonde deben gardarse os coches candonon se utilizan, se é normal estar respirando o seu fumementres paseamos ou escoitando o seu ruídomentres durmimos, xa comezan a ser habituais, por non falar de todoo relacionado coa seguridadevial. Algunhavez recrimínannosonúmerode lombosasfálticos que instalamos nas principais avenidas da cidade, paradificultaravelocidadeeprevirosaccidentes graves. Unha soa vida que salvemos grazas a esas dificultades xustifica por sí mesma esta acciónpreventiva. Aparticipación A forza dos impulsos públicos a prol da accesibilidade sería distinta se non existise unmovemento social quedemandase investimentos públicos para aaccesibilidade,mantiveseacesoo fachoda reivindicación e cooperasenaprocurade solucións. Senoánimodospontevedreses, acapitalnonpodía ter cambiado tanto comoo fixo.Na reformaurbana implicouse toda a poboación, uns a favor e outros en contra... a controversiaeoactivo intercambiode opinións fai as sociedadesmáismaduras eademocraciamáis sólida. Asentidadesveciñaiscoassúascríticaseosseusparabéns, así como os cidadáns máis activos, os comerciantes e restode empresarios... participannun proceso transformador que sinte o alento da cidadaníaemóveseconél, apoiadonas firmesdecisións municipais. Se alguén se distingue por poñer toda a súa intelixencianoproceso son as entidades que agrupan ás persoas conminusvalías físicas, activos fundamentais dunha transformación á que nos axudan cooperando con ideas, estudos, propostas... e incluso probandoalgunhasobraspúblicas, certificandoque se adaptan ás condiciónsmáis esixentes. Osprofesionais Transformacións como a que está a experimentar Pontevedra nacen sobre todo da cidadanía, que as impulsaa travésdas instituciónsqueas represntan, nestecasooConcello.Trasasdecisiónspolíticasestá a implicación dos profesionais: técnicos demúltiples especialidades que xeneran proxectos, fórmanse en disciplinas aínda por desgraza algo “verdes”, e implícanse en conseguir avancesnestas políticas transformadoras. A rúaSagasta, en pleno centro comercial, un exemplodeprioridade peonil e tráfico calmado. Os automóbiles poden realizar os seus servizos, pero sen unha presenza continua e abusiva. O aparcamento en superficieestá regulado segundoas necesidades damaioría da poboación. Existe unaparcadoiro público gratuíto a5 minutos camiñando desde o centro da cidade. Non se aplica nengún sistema de pago tipoORA.Ademáis dos aparcamentos soterrados de pago, públicos ou privados, dispuxéronse por todo o cascourbano numerosas áreas de aparcamento de servizos, con 15minutos para calquera cidadánque o precise realizar algunha xestiónbreve.Ademáis, nas áreas de carga e descarga, os vehículos industriais dispoñende 30minutos para realizar o seu labor. Nas áreas peonís non sepode aparcar. Pontevedra accesíbel 8

Un labor inacabado A cidade é un ser vivo, a súa xestión é infinda, nunca remata.Acadamosunsavancesbastanteevidentes, pero aínda non podemos estar satisfeitos. Moitos espazos privados avanzaron enparalelona eliminacióndebarreiras,perosonmoitasasdificultadesque sedetectan cadadía. Sabemosquequeda moitopor facer,pero taménsabemosqueomáis importante está feito: que calquera intervención urbana teña na accesibilidade universal un valor fundamentalparagarantirodereitoquea todosnos asisteamovernos libremente.Nesoestamos, imaxinando e impulsando cada día novas accións para converterPontevedranun referenteda calidadeurbana, e sempre co estímulo da accesibilidade universal. Os recoñecementos Asacciónsde renovaciónda cidade segundoos criterios da accesibilidade universal non sempre son ben entendidas. De feito, xeneran bastantesmedos en algúns sectores, eproducen rexeitamentos ideolóxicos que subxacen no transfondo dos modelos urbanos defendidos polas distintas opcións políticas. Por eso son tan importantesos recoñecementos que se producen tanto no interior da cidade, como no exterior. Aparticipación en xornadas e congresos, as visitas prácticasde técnicos, os traballosconxuntosconentidades como aOrganización de Cegos (ONCE), a Confederación deMinusválidos (COGAMI), entre outras accións, aportan ao proceso transformador unhadimensión intersante, nocampodadifusióne o exemplodos valoresdaaccesibilidadeuniversal. Cadamenciónque se fai aPontevedra como exemplo de cidade integradora e accesíbel, é unmotivo de orgullo para todas e todos os que dalgún xeito estamosacolaborarna transformacióndestacidade. No capítulo dos recoñecementos de honra, compre citaroPremioCermiáaccesibilidade, concedidopolo Comité Español de Representantes de Persoas con Discapacidade, ámellor acción autonómicaou local en2007; opremio“CidadedePedra”, daAsociación deGraniteirosdeGaliza;ouo lemabaixooqueoParlamentoGalego celebrouos seus 25 anos na cidade: “Accesíbel, habitábel, participativa, a cidade imaxinada” (2006). En2008, oxuradodosPremiosNacionais da Cultura Galega concede este importante recoñecemento á nosa cidade na súa secciónde PatrimonioCultural. Os diferentes departamentosmunicipais colaboran cunha empresa local desenvolvendoprototipos demobiliario urbano a través de programas de I+D+I. Este semáforo foi deseñado enPontevedra. Aentrega dosPremiosCERMI, enMadrid, donde o alcalde falou en nome de todos os premiados poloComitéEspañol deRepresentantes dePersoas conDiscapacidade en 2007.

enmedio urbano CesáreoMosqueira Lourenzo Concelleirode Infraestruturas ConcellodePonteveddra Un enfoqueglobal Imos tentar resumiroqueaconteceuenPontevedra nosúltimosnoveanos,períodonoquese impulsou, desenvolveu e contrastou unha liña de traballo no eidoda calidadeurbanamoi centradonaaccesibilidade. O período de xestación, de preparación, de tomadedecisións abarcou sobreun ano 1999-2000, que foi seguidoporoitoanosdexestión, execución, rectificacióne reaxuste, operíodo2000-2008.Como resumo, oconxuntodacidadepasounestesanosde ser totalmente inaccesíbel, a ser accesíbel nun oitentapor cento, incluíndo xa as actuacións enmarcha que se están executando nestes momentos; é dicir o oitenta por cento da cidade está resolto en cantoaodeseñourbano, ou, polomenos, áeliminación de barreiras, e o obxectivo é chegar ao 100% nunprazomoi curto. Resultouun camiñomoi exitoso, non exentodedificuldades, peroquealcanzouuns resultados, tanto cuantitativos como cualitativos, indiscutibeis; acadarnunperíodo relativamentebrevequeamaioria dosespazospúblicosurbanossexanaccesíbeisconstitúe, dendeonosopuntodevista, unhademostración do éxito dunha estratexia que é a que imos relatar. Situacióndepartida Asituacióndepartidaera francamentemá, comoen calquer cidade. Mesmo pior; todas as desgrazas están recollidas nas fotos e son, máis oumenos, as mesmas que se describen en calquera exposición sobre barreiras urbanísticas e arquitectónicas. As fotos son do 1999/2000 e non están especialmente selecionadasnin sebuscan efeitos raros; nonhipertrofiana realidade, tratande reflectila tal ecomoera. Aí aparecen todos os problemas de accesibilidade enmediourbanodescritos en calqueramanual. Pontevedra accesíbel 10 Antes da reforma urbana, Pontevedra era un espazo impracticábel. Os automóbiles invadían boa parte doespazo público disponíbel. Estreitas beirarrúas impedíanque as actividades urbanas se desenvolvesen con solturae comodidade, tanto paraa cidadanía en xeral, comopara os protagonistas da vida económica: empresas e traballadores. Accesibilidade

BASESDAACTUACIÓN As persoas que tivemos a responsabilidade de impulsar todo o proceso, temos claro que o camiño percorrido foi consecuenciadedous grandes factores, dedous grandes eixes departida que constituíron as bases sobre as que se cimentaron todas as múltiples actuacións levadas a cabo: — Por un lado, a vontade decidida de acadar uns espazospúblicospara todasaspersoas,de ter como liñaabsolutamenteprioritariadeactuaciónada calidade urbana e accesibilidade para todos e todas. Senestadecisión firme, constanteeprofunda, oprocesonuncapodería ter chegado aboporto. —E, por outro lado, unhaboabasede coñecementos, unha recollidapermanentedeaportacións, ben teóricas, ben prácticas, sistematizadas e adaptadas ás necesidades da nosa cidade. Sen esta base conceptual ampla, os resultadosseríanmoitomáiscativos, candonon contraditorios e inviábeis. Aprenderde todas as experiencias Todas as actuacións, do tipo que for, que se teñan feitonas diversas cidades sonunha fonte inesgotábel de aprendizaxe, aínda que moitas veces sexa para concluír osproblemas quepoidesen ter diversos tipos de actuacións, sexa para aprender o que non se debe facer. Resulta unha evidente vantaxe comparativa encetar este camiño da accesibilidade despois de que outras cidades a teñan experimentado; analizar con eficacia, opercorridodoutras cidades e vilas, cos seus acertos e erros, éunha fonte básicadeconclusión, e, benutilizada, conprudencia econcalma,peroconenerxía, serveparapoderaplicarcon firmezaeseguridadeassoluciónsqueseelixan comooportunas. O contacto directo, o coñecemento das actuacións concretasdoutras cidadesenvivo, tenunhagrande importancia, que sepode complementar e, enmoitos casos, incluso substituír, pola análise de fotos e textos. O que xa resulta máis dificil é chegar ao coñecementodos principios que inspiraron as actuacións, aconcepciónquehaidetrás.Estadificultade tenvarias orixes: hai múltiples concepcións dos espazos públicos,dasúa funcionalidade,dopapel e función daaccesibilidade; concepciónsmoitasvecesdispersas, cando non profundamente contraditorias. Por outro lado, asmotivacións para actuar adoitan ser moi dispares, ter unha relevancia de moi diverso rango e importancia (prioritarias, secundarias ou simplesmente tomalas comoun estorbo inevitábel) e, inclusive, respostar a razóns totalmente alleas á accesibilidade (acadar unha axuda buscando unha liña de subvencións para a accesibilidade cando a finalidadeorixinal eraoutrabendiferente). As experienciasdoutras cidades edosmanuais son fundamentais, pero deben procesarse, elaborarse, para rematar nun plantexamento xeral propio. As soluciónsconcretas, osdeseñosparticulares, corresponden aos técnicos e cada vez hai mellores e ben formados; adecisiónde actuar, aos políticos. Enfocar ben todooproceso, escoller amellor emáis eficaz liña de actuación é amaior dificuldade que se pode atopar; imos tentar explicitar brevemente comoo afrontamos enPontevedra. Apaisaxeurbana estabadominadapor unha especie de caos derivado dadespreocupación polo espazo públicoe a deusificación do automóbil privado, queera o rei do asfalto. Todas estas fotos, realizadas calquera día hai aproximadamente10 anos, son hoxe imposibeis, xa quenestas rúas os peóns teñen máis espazoe os automóbiles limítansea cumprir a súa función de servizo.

Visiónglobal Pode resultaralgodifícildedefinirperosumamente importante: non hai solución boa que escape de focarglobalmente todooqueestásucedendonunha cidade. Se sepensa, por exemplo: “imos facer rampas para as pesoas con lesiónsmedulares...” probabelmente entremosenconflitocoaboacirculaciónoucoamobilidadedaspersoas cegas, e inclusopodemos chocar con que a maioria da poboación non entenda esas solucións. E non hai receitas concretas. A grande alternativa é focar o espazo urbano na sua complexidade, tomar decisións sobre o espazo urbano no seu conxunto, tendo, evidentemente, moi encontaasnecesidadesdaspersoasconmobilidade reducidaoucondefectossensoriais, non tenporque ser alguén especificamente catalogado comodiscapacitado. Se separtedesteprincipiodeglobalidade, se consideramosoespazopúblicocomoun todoe temosen conta todas as demandas de uso a que está sometido, entón o enfoque troca, amplíase, enriquécese, adoptaoutraperspectiva.Poderíapensarseque isto complicamoitísimoas actuacións; non é asi, todoo contrarioe, áhoradaverdade, candohaiqueactuar, non se complica senónque se simplifica eaparecen soluciónsmáis sinxelas e coerentes. Áhorade executar as obras, á hora de dar solucións concretas, simplifícase, aíndaquepoideseparecero contrario. Analisar o proceso seguido cunha actuación concreta sería unha boa exemplificación, pero queda fórado alcancedeste artigo. Camposde coñecimento relacionados coaMobilidadeparaTodos Este enfoque global hai que telo en contamesmo desdeopontodevista teórico. Paranós, oprimeiro e un dosmelhores libros de accesibilidade, entendidodesamaneirasistémicaeglobal, foiun librode calmaro trafico.Todasas influencias teóricas, todos os camposdecomo seconcibenosespazosurbanos haique telosenconta, eásvecesdossitiosmáis“insospeitados”saenas ideasmáisesclarecedoras.Hai, por exemplo, un autor italiano, HugoTonucci, que desde opontodevistapedagóxico editouum libro “A cidade dos nenos” no que fai unha teorización de até que ponto unha cidade na que osmeniños nonpoidan ter autonomía, (pornon ter espazos seguros, por non ter espazos que poidan ir descobrindo autonomamente), limítaos na súa maduración e na formación da súa personalidade. Serva isto de exemplo de teoría que, en princípio, parece estarmoi distanciadadoasuntodaacessibilidade,mais nono está en absoluto. Todoo contrario... Todas as teorías relativas aos espazos públicos, aos seus usos e ás perspectivas dos diversos usuarios, teñenasúa relevancia;de todososcampossepoden extraeraportaciónse ideas.De todosxeitos, esendo isto certo, cando menos hai tres campos centrais que, inevitabelmente, hai que ter en conta, a saber, —Do “traffic calming”, da “cidade para os cidadáns”, da “restrición do uso indiscriminado do coche individualdentrodacidade”enfrentandoese suposto direito de levar o coche onde queira, que serve aunprexudicando amilleiros. —O “movimento da vida independente” das pesoas condiscapacidade. —As teorías dos “centros de socialización”, da ciPontevedra accesíbel 12 Acidade éun ente complexo e variado; os espazos cumprenmúltiples funcións, polo que as solucións non poden ser ailladas ouunívocas: debenbasearse enprantexamentos globais, analizando os fundamentos de cada espazo e adoptando solucións acaídas: nas necesidades de circulación amotor, nas posibilidades demovemento das persoas con dificultades, e na concepcióndo espazo urbano como foro para unha vidaactiva e variada.

dade como “centrode vida”, a cidade como centro que entretece a socializaciónmáis profunda, a cidade como“espazode socialización”pornatureza; cidade que ten que recuperar ese papel e non expulsar os cidadáns polomaltrato dos espazos públicos. Evidentementesioespazopúblicoestámoimal tratado, podemospór rampas, quehai quepólas, pero evidentemente a soluciónnon éboa, nonvai a funcionar. Comoconclusión, hai todaunaseriede teoríaseenfoques quehai que ter en conta senon se quere cometer serios erros que poden criar disfuncións e frustracións. Isoaprendemosda literaturaedoutras cidades que foron dando solucións e, os mesmos que as deron, se decatarondespois de que eran incompletas, cando non contraditorias, e as tiveron quemodificaredarlleoutroenfoque, candonon remataronno abandonodo entusiasmo inicial. Concepcióndos espazospúblicos En todoeste temadaaccesibilidade, damobilidade para todos, hai de transfondo a concepción que teñenos cidadáns e os poderes públicosdoque é o espazopúblico e que funcións deben cumprir dentroda sociedade.Hai undebatemoi profundo, ideolóxico e político, sobre o espazo público, sobre a súa importancia, sobre as súas funcións e sobre a sua relación coapropriedadeprivada; unhabatalla entre as concepcións que defenden o individualismomáisexacerbado fronteaosquedefendemosa solidariedade e a cohesión social. Nós, en Pontevedra, aplicamos a idea de que o espazopúblico éun servizopúblico fundamental, da orde (non sevematerialmenteniné tan inmediato) da sanidade ou da educación, porque é o espazo mais igualitario, onde unha persoa, independentementeda súa condición social, económica, físicaou calquer outra, se pode relacionar en igualdade de condicións con outras persoas. Polo tanto, consecuencia de esta idea, os espazos se tratande determinadamaneira e se entendendesamaneira, como espazos comúnsde suma transcendenciaparaobo desenvolvimentodavidacolectiva,desocialización eda cohesión social. Esta concepción ten unhas consecuenciasmoi importantesáhoradaactuaciónpráctica: búscanseespazos de integración de usos, de convivencia de todosos sectores sociais e coamáxima calidadenos seus tratamentosesolucións técnicaseconstrutivas. Ademais, faise evidente que hai que protexer os usospeonis,mais vulnerábeis, fronte aosde tráfico motorizado. ORGANIZACIÓNADMINISTRATIVA Integración administrativa epolítica Se temosmáis oumenos definido e claro o camiño a seguir, tampouco é preciso ser un teóriconindominar os últimos manuais ou tratados sobre o asunto. Dotados desta bagaxe de ter unha concepciónbastanteperfiladaeunhadirecciónbendefinidas (puntode partida fundamental) imos tratar de actuar. Moitos son os temas que poderiamos abordar para descreber o camiño que vai da teoría á práctica; centrarémonos no que parece máis relevante: comoafrontaraorganizaciónadministrativa. Podemos ilustrar a travésdun feito frecuente: cidades quevanpolooitavooudécimoPlandeAccesiAharmonía ea cohesión social poden ser favorecidos desde o ponto de vista urbanístico, si a cidade dispónde espazos nos que se favorece a convivencia e se protexe os usos peonís fronteaos tráficosmotorizados.A reforma do centro histórico (na foto as prazas deCurrosEnríquez eAVerdura) baseouse na recuperación paraa cidadanía deespazos que anteriormente ocupabanos automóbiles. Unhadas áreas nas que se traballadíaa día é naextensión da política de accesibilidadeaos espazos privados, donde os logros estánmoi relacionados cos procesos de renovación comercial ou aperturae restauracióndos espazos de traballo ou atención ao público.

bilidade e segue a haber barreiras urbanísticas en cantidade... Por qué? Porque o departamento de obras fainas sen ter en conta a acessibilidade; por outro lado vai o da acessibilidade, que está en servizossociais, intentando remendaroqueooutrodepartamento está xerando. Esta descoordenación entre departamentos leva a unha situación na que se xeran barreiras amáis velocidade do que se eliminan, facendo inúteis todos os esforzos. Lograr que a partir de certomomento todas as actuacións sexan concebidas eexecutadas coamesma finalidadedemobilidadepara todas aspersoas son fundamentaisparaacadaroobxetivoeafectamoito ao financiamento.Aeternapergunta: ondeestános fondos para acadar implementar programas de acessibilidades?Teñenosconcellosououtrasadministracións recursos suficientes?A resposta é si ou nonsegundoseenfoque.Nunhacidadeestansecontinuamente a realizar cantidade de obras e actuacións, sexan privadas, do concello ou doutras administracións. Se todas estasobras se fanapartir de certomomento cumprindo cos conceptos, ideas enormasdeacessibilidadeemobilidadepara todas as persoas, os recursos multiplícanse; se hai confrontación e descoordenación, os recursos nunca serán suficientes. NaGalizahai a tendencia apór odepartamentode accesibilidadenos servizos sociais, oque cria certas disfuncións, pois, aíndaqueos servizos sociaispoidan facer ese trabalhode sensibilización, nonpode facer as obras que son competencias doutrodepartamento, que, en xeral, non asume esta fundamentación. Nós, enPontevedra, témola integrada noDepartamento de Proxectos Urbanísticos eAccesibilidade, ou oque é omesmo, no corazónde toda actuación noespazopúblico.En todaactuaciónnoespazopúblico a accesibilidade está presente, oumellor expresado, éaaccesibilidadeeacalidadeurbanaaque conduce todo tipode intervencións e obras nos espazospúblicos. Usoplural dos espazospúblicos Cando se falada integración administrativa e política, tamén se faladosusos.Hai a tentación, epode sucedernos centroshistóricos com certa facilidade, deque se faganuns tratamentosdas rúasmoi estéticos, pero que se convertan case enmuseos, por exemplo, haiperigodedespoboamentooucaídade actividade. Eses espazos recuperados para a cidadania hai que recuperalos de verdade e aí aAdministración, o concello, ten certa capacidade de intervención se actúa demaneira coordenada; por exemplo: gañouse un espazo de convivencia onde anteshabía30cochesestacionados.Poissesegañou ese espazopara os cidadáns, énchese con actividadesparaoscidadáns. Istoéoquese fixodemaneira coordenada co departamento de festas ou de cultura, deportes e con outros, para que eses espazos se encherandevida, se encherande actividades, se encherandeusocidadánedeconvivencia.Hai concertos, actividades infantís, feiras, hostelaría, etc., . Despoishai oquechamamosousopluraldosespazos públicos, que estámoi enlazado con todoo anterior. Comodicimos antes, hai que evitar calquera tipodeexclusividade.Oespazopúblicoéde todos, e tenque terunusopluralpara todos.Oespazopúblicodebeusarse tantopara carregar edescarregar mercadorias, como para deixar unhas crianzas xogandoao fútbol ouácorda,parapasearouparacalquera actividade. E aquí si que entra unha batalla Pontevedra accesíbel 14 As políticas de integración urbana deben ser coordenadas con criterios coherentes e complementarios.A reforma física dos espazos tenqueacompañarse con decisións que enchan eses espazos de vida, que promovan a súa utilización polas persoas, que axuden a revitalizar a vida económica, que os nutran de valores eatractivos, paraque recuperen o ritmourbanoque os fai máis agradábeis paraa vida cotián. EnPontevedra, as festas fóran “extraídas” noutrora do centro da cidade, e recuperáronse cando se iniciou a reforma.

difícil que é, digamos, a batalla contra o desenrolismo e o individualismo e a vitoria domáis forte, contraa ideoloxíadamal entendida“modernidade” que tandemoda estivo, (casenos destroza as cidadeshaiunhasdécadas)dequeaosacrosantocoche, ao santovehículo individual, non sepodepór limitacións. Esta disputa foi resolta cun equilíbrio de usose fortes restriciónsaocoche individual, quecremosestá funcionando francamenteben...Aspersoas que coñecían e coñecen a evolución, poden avaliar esta afirmación. Nada quita, por exemplo, un tráfico calmodo tipo zona 30,máximode 30, poisuns bancospara sentar-se. Por iso30, dazona30, que se fan cargas e descargas, que se fan un servizo co cocheou, aquí,porexemplo:unhazonaenprincipio deusoestritamentepeonil, ondehaiunha furgoneta que está facendo un servizo e nonpasa nada; aquí igual, unhazona coa fonte e ao final hai furgonetas carregandooudescarregandoqueéunhaactividade necesaria, pois se combinan, estase logrando una convivencia, nunequilíbriodinámicoperomoi funcional. Hai fotosmoi curiosas: celébraseunconcertona rúa e hai un furgón, un coche ao final facendo un servizo. Pois nonmolestouparanada ao concerto; entroumoi lento, comotor aomínimo, fixo o servizo porque era relativamente urxente, emarchou-se... Conviven actividades diferentes e sen haber problemas...A isonos referimoscomousopluraldoespazopúblico, aqueninguénomonopolice, emoito menosovehículo individual, queocupamoito... 40 ou 50 coches ocupan 1000m2, e 1000m2 é unha praza. Esaconvivenciaéunprocesosocialquedependede cada lugar e se pode alcanzar en diferentes graus, pero como concepto, como princípio, é absolutamente fundamental. Evitar o uso exclusivo dos espazos públicos é unha das chaves dun urbanismo integrador, capaz deacoller a convivencia demúltiples e variadas actividades, sexan festivas, de ocio, depaseo, comerciais, laborais, etc. É unhamagoa quemoitos importantes espazos urbanos demoitas cidades continúena ter un uso case exclusivamente destinado aos automóbiles amotor, tanto a circular como a almacenarse cando non están en uso (función aparcadoiro de moitas rúas). EnPontevedra, tras eliminar a circulación indiscriminada do centro urbano, permitíronse funcións básicas como accesoás garaxes, fornecemento demercadorías, repartos, vehículos de emerxencia, etc. O automóbil pasou a ser realmente unaliado das persoas na vida cotián, e nonunha amenaza para estas. A fotografía inferior, realizada na rúaMichelena contén algomáis caunha anécdota entrea celebración dun concertoe unha furgoneta de reparto.As duas actividades poden realizarse senmolestarse. Ninguéndebemonopolizar, emoitomenos o automóbil privado: 40 ou 50 coches ocupan uns 1.000m2 (espazo que dápara unha praza pública).

ANORMATIVADEACCESIBILIDADE O penúltimo apartado é francamente curioso e, ás veces, paradóxico: a relaciónentremobilidadepara todasaspersoaseanormativaquea regula.Nunha cidade o espazo público é sempre tremendamente complexodadoadiversidadedeusos, de funcionamentos, de casuísticas: de seéplanaa cidade, de se tenmuitaspendentes,desenonas ten,deseéunha praza, seunha rúa, sehaimoito tráfico, sehaimoitospeóns... queanormativa,ningunhanormativa, é capaz de cumprir cos obxectivos, se realmente os obxectivos que queremos é que sexa accesíbel para todas as persoas, especialmente para os que teñen dificultades de mobilidade. Temos un arquitecto que é unha auténtica autoridade en accesibilidade, que tendeseñado, coanormativaquehai daXunta deGaliza, uncircuitoquecumpre todaanormativa e que, na práctica, é perfeitamente inaccesíbel, absolutamente inaccesíbel, para un tetrapléxico con bastantemobilidadenosbrazos.Levaría tempodescribir as “barreiras legais”; baste como exemplo, os dous centímetros, que despois na práctica sempre son tres... Ese é o exemplomáis sinxelo, máis simples, cando é absurdo que non esixa a nível, a cero cm.Quedemopintanosdous centímetrosquepermite anormativa? Que se queredicir con isto?Que anormativapode estar ben como sensibilización e como mínimo a cumprir, pero desde logo que non se vai acadar éxitoneste campodamobilidadepara todasaspersoas se a filosofía é aplicar a normativa que exista sen facer unha formulación desde a perspectiva desaaccesibilidadeuniversal,desamobilidadeuniversal, deseusoplural, dequeninguén se sintadiscriminado (moitomenos as persoas que vaian en cadeiras de rodas) polo propio deseño. O que non esteanapropia concepción, deseñoeexecucióndas actuacións, anormativanonvai resolver. Temosunaanecdotamoi boaque retratamoi beno troco de filosofía: cando collemos a responsabilidadedaxestión, estivemosa falardeaccesibilidade cunarquitectomunicipal, eel respondíaádefensiva dicindoque sempre cumpría coanormativa, “mira, nonvospreocupar que sempre sedeseñao espazo, e, ao final, se coloca a rampliña para coxos”. Teño que dicir en ben dese arquiteto que, despois, asumíuperfectamentea filosofía, trocou totalmentede perspectiva.Moitos anos traballando con ese enfoque contrario á accesibilidadeuniversal leva a esse tipodedeformaciónquenon se resolvecoaadaptación ánormativa. Pontevedra accesíbel 16 Anormativa existente sobreaccesibilidade non debe tomarse como unhaguía, senón comounhas condiciónsmínimas que deben cumprir as intervencións.Amellor normativa é aque se conciba calquera acción sobre abaseda accesibilidade universal.

Pero o problema distamuito de estar resolto. Calquera pode pensar exemplos de edifícios ou tratamentos de espazos públicos (ColiseodeACoruña, GuggenheindeBilbao)quesãounauténtico insulto a unha persoa con falta demobilidade; cumpren a normativa, pero resultaquehai unhaentrada“normal” para todo omundo conmobilidade, pero, se alguénvai encadeirade rodas tenque tocarun timbre, dar avoltapor ali, ir por acolá, e chegará á entrada “especial”. Se non se concebem os edifícios e aurbanización coa acessibilidade integrada, cunha concepción claraneste senso, as actuaciónsparciais para o cumprimentoda normativa nonpodemdar soluciónssatisfatoriasaoquenon resolveuopropio deseñoprimitivo. Se se fanprazas conpavimentos contínuos, sen saltos de cotas, todo chan, aí nese espazo non hai necesidadedenormativaposíbel;...Espazo totalmente accesíbel sennormativa...Nindouscentímetrosnin medio centímetro, ninhai rampla, ninnon rampla. Curiosamente, hai 100 anos todas as prazas e rúas eran así en todas as cidades; foron os intentos de proteccióndos peóns fronte a agresividadedos automoveisosquexeraronasbarreiras.Polo tanto, recuperar a memoria dos centros históricos leva a recuperar a accesibilidade, agás cando sexa con moitodesnivel.Nonhaiproblemadeque sealguén tenproblemasdedeficienciavisual,deque tenacolunamal e nonpode dar golpes cos pés por desniveis... Non hai normativa a cumprir... Cando non hainormativaacumprirasituaciónéóptima...Non sempre se pode, claro, non sempre se pode. O mesmopoderíamosdicirdecasecalquera situación de edificioou lugar. PauloFontán, tetrapléxico en cadeirade rodas éo asesor-inspector dos servizos técnicosmunicipais que revisaas obras relacionadas coaaccesibilidade. Forma partedaAsociaciónAmizade. Aparticipación social canalízase a través deentidades que agrupanás persoasmáis directamente afectadas por estes asuntos, como as de invidentes, disminuídos físicos oupsíquicos, paralíticos cerebrais, etc. así como con asembleas, xuntanzas colectivas ou individuais, etc.

Carme daSilvaMéndez Ex-concelleiradeMedioAmbienteeMobilidade ConcellodePontevedra Actual deputadanoParlamentoGalego Abordaremosadescripcióndecuestiónsconcretase técnicas, soluciónsque se forondandoaosdistintos problemas que se detectaron no espazo urbano de Pontevedra. Grandes tiposde intervención Encetamos distinguindodous grandes tipos de actuaciónsdiferentes: a)Actuacióndeeliminacióndebarreiras: Sonaquelasactuaciónsaplicadasazonasdacidadeque foron recentemente urbanizadas, e nas que polo tanto, non se podían acometer novas obras nun prazo curtooumediode tempo. Sonzonasnasquenonse tiñan eliminado as barreiras e, polo tanto, estaban cheas delas e resultaban imposíbeis tanto para o tránsitopeonildepersoasconalgún tipodeproblemas demobilidade, como para as persoas cegas o con algún tipo de deficiencia visual, por non falar dun carro de crianza o calquera outra dificuldade temporal. Como dicía unha persoa dunha asociación de minusválidos: nalgún momento da nosa vida todos, absolutamente todos e todas, podemos ter algún tipodediscapacidade e, ademais, todos e todas aspiramos a selo, porque todos e todas aspiramos a ser persoasmaiores e as persoasmaiores, dunha ou outramaneira, teñen algún tipo de problemademobilidadepor faltadevision, etc. Entón, cando pensamos que temos que resolver as cuesPontevedra accesíbel 18 Exemplos dunha acción froitífera Un exemplo deespazo totalmente transformado.APrazadeCurrosEnríquez foi un dos primeiros exemplos que dirona coñecer a novaPontevedra, tantoaos visitantes como aos proprios cidadáns, que dispuxeron dunhapercepción da súa cidade distinta emáis amábel e suxestiva.As fotografías ofrecenperspectivas do antes e o despois das primeiras obras, quemáis adiante fóron estendéndose a rúas adxacentes e complementándose connovas accións.

tiónsdeaccesibilidade, nonestamosapensarnunca nun coletivo concreto, porque todos aspiramos a seloalgúndía; ademais, temosque facerosespazos públicospara todas aspersoas. O criterio polo que se comezou a actuar foi a presenza de edificios públicos, existencia de escolas, centros de saúde e algún tipode edificiode acceso masivodopúblico equenecesitaba ter as barreiras eliminadas conurxenciaou, algoquepermitePontevedra polo seu tamaño, saber que nun entorno vivealguénconalgunhadiscapacidadeequeasbarreiras facíanquenonpoidese saírdo seudomicilio para levar una vida normal como a que temos calquerapersoa. b) Intervenciónsdecarácterglobal: Sonaquelasnas que se troca totalmenteo espazo e se reurbanizana súa totalidade. Esteéunproxectomoi ambicioso, aoquese lleestán dedicando moitísimos esforzos. En oito anos foi moitísimoo espazoque se transformou, ehoxepodemosdicirquePontevedrasepodepercorrer tanto denortea sul comade lesteaoeste senningún tipo debarreira,practicamentenasua totalidade.Para ir acalqueradirecciónhai sempreun itinerariopeonil accesíbel. Actuaciónsde eliminacióndebarreiras Sonactuaciónsnasquecandose fixoaurbanización da rúanonse fixeran, nonseprotexeranospasosde peóns paraque as persoas poidesen cruzar, atravesar con seguridade. Hai que dicir que en Pontevedra os pasos de peóns se respeitan, que os coches paran, o que facilitamoito a cuestión; peromoitas veces o que pasaba é que, ao non estar protexidos os pasos, había coches aparcados enriba ... Isoprovocabaoutrasdificuldades, xaquenonsepodíacruzar con facilidade e unha persoa cega que cruce desde ooutro lado se encontraba cun coche coque non espera encontrarse e tropece contra el. Anormativa de acessibilidade galega permite que exista undesnivel de dous centímetros entre a beirarrúaeacalzada.Nósconsideramosque isoéunha barreira legal. Podendodeixar a cotaa cero, senese desnivel, nonénecesario facelo, eademaisoquexá comentabamos antes: os problemas de execución, cando legalmentesonposíbeisdouscentímetros, na execución da obra case sempre se transforman en tres ou catro. Os pasos estánmarcados con pavimento diferenciadoparaque sexanpercebidospolaspersoas com dificuldade de visión, son perpendiculares á fachadae teñen todoo largodopasodepeóns.Neste caso, ademais, a protección dos pasos para que os vehículos non os poidan invadir, e a iluminación paraque sexanperfeitamentevisíbeispolanoite. Hai dous tipos de solucións de carácter técnico: faceruna rampaconescasapendenteousubiracalzada.Nestaúltima, éo cocheoque encontraodesnivel e non a persoa que vai pola rúa. O que se fai neses casos é subir a calzada e que sexa o coche o que teñaunpequeno “obstáculo”parapasar. Intervenciónsde carácter global Pasamosagoraásactuaciónsque, aonosoentender, son as verdadeiramente de acessibilidade, porque son as que transformam completamente o espazo público tratándoo de forma integral para que se poidautilizarem igualdadedecondiciónspor todas aspersoas. No plano reflíctense en verde as vías accesíbeis. Ennegro as que corresponden aoutras administracións e en gris as que se trataránen breve. Estas fotografías reflicten algúns dos avances que durantea reforma fixeron posíbel aalmapeonil da cidade, coas principais accións de “traffic calming”, complementadas conmedidas de accesibilidade universal en vías de grande importanciaestratéxica: zonas 30 napráctica totalidadedonúcleo urbano, tratamento cromáticodos pavimentos, mobiliario urbano axeitado, cota ceronos encontros entre pavimentos, homoxeneidade tácil dos rexistros co restodopavimento, para as persoas con problemas de visión... unhamorea de detalles quemelloran as condicións de igualdade de rúas e beirarrúas.

Praza de Curros Enríquez. O espazo estaba totalmentedesordenadoconmobiliariourbanocolocado encalquerasitioedecalqueramaneira, árboresque en vez de mellorar a sustentabilidade da praza o que facían era entorpecer aíndamáis a súa situación... O que se fixo foi pola toda a nivel, ordear o mobiliario, os bancos e eliminar todas aquelas cousas que eran obstáculos que impedian a acesibilidade e amobilidade,… e, por suposto, eliminar a presenzamasiva dos coches invadindo todo o espazo. Había taménunhas beirarrúas dun ancho ridículo, uns 50 cm.; os coches invadindo todo. E transfórmase nun espazo de plataforma única. Ou sexa, cando as rúas teñen este ancho non se poden diferenciar os usos, iso é imposíbel, e a solución pasa por facer unhaplataformaúnica. PrazadeMéndezNúñez. Este éunbo exemplodo que eraun espazo cheodebarreiras arquitetónicas, contedoresde lixoestorbandonomeio,desniveisde 20cmparaqueoscarrosnon invadisena totalidade da praza, bancos que non cumpren com ningunha dascondiciónsdeacesibilidadeporquenoncontan, xa nondigo conpousa brazos, non contan con respaldo, farolas que iluminar, iluminan ben pouco, pero estorbar estorbanmoitísimo, árbores bastante ridículas en comparación coa enorme árbore que domina a totalidade da praza. As pequenas, máis quemellorar a calidadedapraza oque fan, en realidade, é entorpecer. A transformación foi total: a iluminación colocouse en fachada para que os postes de iluminación non entorpecesen, e se eliminaron todos os elementos queestabandificultandoo funcionamentodapraza, poloqueagorasepodeutilizarparaunhamultitude de usos diferentes e non tenningún tipode barreirasnin limitacións. Soportais da Ferraría. Había unhas beirarrúas cun desnívelmotivadopolo intentovande frear a invasióndovehículoprivadoporquesinon, noneranecesariocriarestesdesniveis;unspasosdepeónsque loxicamente non son utilizados polas persoas porqueé irracional cruzarpor elesnunhazonado centro histórico que ten que ser peonil. A actuación consistiuenpóra todoanivel, eeliminarelementos obstaculizadores. RúaGutiérrezMellado. Optouse taménpolaplataforma única e ordenar todos os elementos en línea para que sexan perfeitamente identificábeis por todo omundo e o espazo está perfeitamente ordeado. Avenida de Vigo. Nesta rúa a beirarrúa existente pasaduns60cm. a ter tresmetroseconpavimentos perfeitamente diferenciados en cor e textura segundo as zonas. Hai unha cousa que sempre sedi: que hai quedeseñar asbeirarruasparaque se crucendúas cadeiras de rodas;pero fai faltamáisanchodebeirarrúapara quesecrucendousparaugasqueparaquesecrucen dúas cadeiras de rodas. Se resolvemos o problema común emaioritario, que éque se crucendúaspersoas con paraugas, (un día de chuvia é tremendamente habitual que se crucen), dúas cadeiras de rodas crúzanse conmoitísimamáis facilidade porque precisanmenos ancho de beirarrúa. Entón, resolvendooproblemada totalidade, facendoqueos espazos os poidan utilizar todas as persoas, resólvese o problema da accesibilidade para as persoas conmobilidade reducida. AbeirarrúadaAvenidadeVigo eraunha autentica Pontevedra accesíbel 20 Moitos detalles damobilidade universal teñen que ver coa ordenación que regula a circulación deautomóbiles, para que éstes non se convirtan nun problema parao conxunto dos peóns, emaiormente paraos que teñen máis dificultades. Unha correcta sinalización debe complementar ao correctoordenamentodos espazos.Autilización de bolardosmóbiles faise ás veces necesaria para aumentar a versatilidade de rúas e prazas.

“gimcana”. Para facer un “rally” podía valer, pero paramoverse unha persoa con normalidade non. Transformousenunhabeirarrúaampla, comobiliariourbanoperfeitamente ordeado e os pavimentos lisos ediferenciados. GlorietadeCompostela. Farolasque tampoucoserven para grande cousa, porque estes globos iluminanpoucoemal esonunha fontedecontaminación lumínicamoi importante... E todauna seriedeaparentes xardíns que oúnicoque facían era inutilizar o espazo e enchelo de obstáculos... Despois da intervenciónquedouun espazo totalmente accesíbel, con pavimento diferenciado (laxe no entorno da fonte),paraqueaspersoascegasoucondificuldade devisiónpoidan saberqueestáncambiandodunha zonaparaoutra enon leven sorpresas. Paseo de Colón. Ampliouse a beirarrúa e elimináronse numerosos obstáculos que contiña este lugar na súaconfluénciacoas rúasAlameda, SanRoquee RaíñaVictoria. Deseñode elementos A iluminación. Undosaspectosmáis importantesé a iluminación, tanto pola posición, como pola intensidadeepolo tipodesoportequeseutiliza.Aposición tenqueestarordeadaparaqueaspersoascon dificultadedevisiónoucegas identifiquenperfeitamente todos eses elementos; de ser posíbel, se así o permiteo tipode rúa, estaren fachadaparaquenon haxaobstáculospolomedio. A intensidade que se utilice tamén ten que ser a axeitadaparaqueoespazosexaperfeitamente identificábeldurante todoodía,mesmocandohai escuridade, para as pesoas que ven mal. Ademais da intensidadeestáa calidade cromática, fundamental para as persoas que necesitan que a diferenza cromática entre odía e anoite troque omenos posíbel e a forma dos elementos non se transforme na súa formadepercibilos; enonsóparaaspersoascondeficiencias visuais, tamén para as persoas con dificultades de ouvido, as pesoas xordas, xa que as percepciónsque teñendomedio son, fundamentalmente, a través da vista, e para as que é tremendamentedifícil situárensedenoitecandooespazoestá mal iluminado. Aquí,un tipodesistemade iluminaciónpendurado con catenarias que van de parede a parede, igual que as de fachada a fachada, para evitar os postes ocupando espazonos paseos. Está é outra cuestión queé importantecando falamosdaposición: cando se trata de iluminar vías urbanas, o que hai que priorizar sonosespazosporondecirculanospeóns, porqueos coches levan lucespropias. Existamellor oupeor iluminación, o coche leva luzpropia, entón sempre leva iluminada a sua calzada, pero as persoas só contan coa iluminaciónque lleproporciona o alumeado público. Omáis frecuente en todas as cidades, é iluminar ao revés, orientar a iluminación cara a calzada, non cara abeirarrúa. Pavimentos. Ondehai unha calzadade circulación marcada, débese utilizar un código de cores que faga que unha persoa con dificuldades de visión saibapercibirqueseestáachegandoázonapolaque circulan os vehículos. Debe existir unha zona libre de calquer obstáculo e cun largomínimo de entre 2,5ma3,0m, queéazonaque chamamosde seguridade total, por aquí nondebe haber nunca obstáculos, a zonade pavimento ocre é a zonadonde se poñenordeadamenteosdistintoselementosdemobiliario urbano e a de cor gris indica que nos estamos achegando á calzada. O alumeado público ten unhagrande importancia naaccesibilidadeuniversal, xa que fornece de seguridade ao conxunto dapoboación e resulta dunhaaxudaespecial para as persoas con dificultade. EnPontevedra cooperamos ademáis no I+D en colaboración cunha empresa local, que desenvolve prototipos de luminarias axeitadas para asmellores condicións de luminosidade.

Débense usar texturas diferenciadas para que as persoas cegas semprepercibanque seestánaproximandoauncruceesaibanperfeitamenteorientarse no cruce. Encontros. Os encontros son a cota cero, para que non existan esas barreiras legais, imposíbeis para certo tipodepersoas condiscapacidade, porque as cadeiras de rodas teñen unha roda grande detrás, pero tamén teñen despois diante unha roda pequena; entón, esesdouscm.paraa rodapequenada cadeirade rodassonunobstáculo.Teñenquesepór de costas para poder pasar eses dous cm. Entón, o que se procura sempre é que exista cota cero e que nonhaxanunca esesdesníveis.Nonparecenormal que unha persoa para cruzar teña que ir de frente, daravolta, cruzardecostasparapoder subir, voltar adar avolta edespois continuar. Rexistros. Os rexistros, co mesmo tipo de pavimento que o resto, e hai dúas cuestións, a cuestión estética porque ver toda a beirarrúa chea de rexistros esteticamentenonquedanadaben, peroo fundamental é quemellora a acesibilidade e que non haxaproblemasde esvaramentos. Árbores. A posición e organización dos distintos elementosconcíbenseparaquesexanperfeitamente identificábeis... por exemplo, osalcorques.Asárbores, póñense sempre con algún tipo de pavimento queasdiferencieparaquesepercibacandosechega aelas.Edespoisperfeitamenteanivelparaquenon seproduzanasdesagradábeis sorpresasdeafundir unpédentrodoalcorque...Apodadasárbores faise de forma que as súas ramas queden altas para que nonhaxaposibilidadedebater contraaarbore, que émoi frecuente. Carrís de circulación. Os elementos están sempre perfeitamenteordenados, oscarrísdecirculaciónestreitos paraque se respeiten estavelocidadede circulaciónmáximade30km/h, pondoas condicións físicas que fagan percibir aos condutores que non pode irmáis rápido. E logo o deseño dos distintos elementosparaque sexan accesíbeis. Papeleiras.Desñáronsepapeleirasprototípicaspara todasas intervenciónsquese fixeronenPontevedra, que ao ser exactamente domesmo tamanño desde abaixoaarribaésempre identificábelporunhapersoa cega.As papeleiras que van adosadas aoposte da luzeque teñenunhabaseestreita, provocanque unha persoa cega tope co bastón un obstáculo pequeno e, despois, bata contra o que é realmente a papeleira, que éoque sae. Por isooptamos sempre porpapeleiras totalmentecilíndricasparaquesexan plenamente identificábeis e como sepodever están semprenabandaescura, queénabandaondeestán todos os servizos. Quedanporcomentarmoitosoutrosaspectos; en relaciónaos elementosdos espazospúblicos, citemos só algúns: pintura dos pasos de peóns, contedores de lixo, elementos saíntesdas fachadas, xestióndas obrasnosespazospúblicos, cabinas telefónicas, fontespúblicas, rótulosedemaissinalización, apartede algúns citadosmoi superficialmente como os bancos. Paranonextendersemais, ecomo importanteé a concepcióndoque se debe facer, sirvan os exemplosantesexpostoscomomotivaciónparacentrara atención en todos e cada un dos aspectos que se debenanalizar cando seenfrentaá tarefade trataro espazopúblico. Pontevedra accesíbel 22 Diversas iniciativas demobilidade serven para complementar os programas de accesibilidade universal, como os lombos paraprevir a seguridade vial, o fomento do transporteen bici ou unha axeitadadisposición domobiliario urbano.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTEwNTI=