8
volveu áRuibal edurante anos -axudadapolo
pequeno José- converteuse en apoiodogrupo
de fuxidos noque estaba o seu home, Emilio
MéndezMontes. Contanpersoas achegadas a
elaqueManuela sempredicía: “Xaquemataron
aomeupai, vou axudar aos
rojos
en todooque
poida”, e cando facíamal tempometía aos do
monte na adega, preparada conbocois partidos
endous por se había rexistros e tiñanque
ocultarse.
Emilio foi detidono lugar daCarballa, na vivenda
deDoloresLópez ea súafillaJuanaconquen
tamén tivodúas fillas. Segundoa familiadesta,
foi anai deEmilioquen
llepediuqueoaxudara.
Atopáronoalí enposesión
dunhapistola, seisanos
despoisdogolpe, o10de
abril de1942.
Foi xulgadoecondenado
a30anos, aíndaque logo
reducíronlleapenae foi
indultado, segundoa familia
pola intercesióndeManuela,
que traballabanosPraceres
e tiñamoi boa relacióncoas
monxas.Estivopresoen
Figueiridoe trasoConsello
deGuerra foi desterrado,
permanecendoseisanosen
Asturias.
Taménoutros dos fuxidos
comoEmilioPeónMéndez
ouPastor TorresPaz
sufriron importantes
condenas de cárcere.
E algúns dogrupo,
comoManuel Montes
Acuña, non chegaron ingresar enprisiónpero
quedaronmarcados poladura experiencia no
monte: “Era un temabastantedolorosopara el,
doque non falabamoito”, explica a súa neta.
Tandolorosoque invadiuos seus pesadelos
dos últimos anos, candounha trombose lle fixo
perder o sentido eprovocoulledelirios:
“Aí démonos conta domedo que pasara.
Nos seus delirios falaba diso…Esconde, ai
veñen, esconde! Todo eramedo. (…) Dixo
que foramoi triste, moi duro. Polo que el
contaba pasáronomal. O tempo que estiveron
agochados foi terríbel. Sen comer, sen beber…
Despois dicíanlle que non tiña porque terse
escondido… Saíu, presentouse e nunca estivo
preso”.
MaiteMontesPeleteiro, neta deManuel
Volvendo á familiaMéndez, os dous Emilios
(PeónMéndez eMéndezMontes) eran curmáns
ePeón era irmándeManuel MéndezAcuña,
taménpaseado. Non coincidíanos apelidos
porque a súa nai,ManuelaMéndezAcuña,
tívoos de solteira e opai recoñeceu edeulle
o apelido aomaior, EmilioPeón, pero non ao
pequenoquepolo tanto conservaba os apelidos
da nai. Amemoria oral recolleque os dous
irmáns estiveron fuxidos nomonteperoque
Manuel decidiu volver á casapara estar coa súa
compañeira, EstrellaPintos Iglesias, que estaba
embarazadapor terceira vez. Tiñandúas nenas:
Conchade cinco anos eGloria, de tres. Emilio
Peón contou na entrevista concedida aAurora
Marco, que se recolle nas actas doCongreso
A
GalizadeBóveda
, que uns coñecidos lledixeran
ao seu irmánque se se entregaba non lle ía
pasar nada, que apenas estaría uns días no
cárcere. Sen embargo, oque lle agardaba era
arrepiante, segundoo relatodeMilagros Viegas
Pintos, unhadas fillas queEstrella tivo no seu
segundomatrimonio:
“El tiña amigos agochados polomonte e de
noite íaos afeitar. E alguén, hai quen di que
ata da propia familia, delatouno. Entón foron
de noite á casa, cívicos con botas e cans.
Estaban deitados. O pai foi á cama das nenas,
darlles un bico e despedirse delas. Leváronos
aos dous. Amiña nai contoume que os cívicos
chegaran de noite, chamaran á porta, a sogra
abríralles e cando os levaron quedara coas
dúas nenas chorando (…) Levaronámiña
nai, levárono a el a un camión, puxéronos
nun cuarto: amiña nai nun lado e el noutro,
véndoa, para que el sufrira porque seica a
adoraba. El vía comomallaban nela e ela vía
como lle pegaban a el, que ata llemeteron un
ferro polos ollos. Fixéronllemil salvaxadas
e logomatárono. Amiña nai salvouse.
Atendeuna unmédico e salvouna pero da
malleira perdeu o bebé”.
MilagrosViegasPintos, filla deEstrella
Manuel foi torturado con saña e asasinado tras
ser paseadopola contorna cunha coroade
espiñas. Emilio contou aAuroraMarcoque o
mataron enVerducidoperoo seu cadáver nunca
apareceu.
EstrellaPintos
EmilioPeónMéndez, primeiropoladereita
