En 2008 celebrouse a exposición “Dá de beber a quen pasa”, unha pequena historia do abastecemento de auga a Pontevedra, na que se recollen os momentos máis importantes da relación entre a auga e a cidade, xestionada por Aquagest, a empresa xestora deste importante servizo público urbano.
Esta páxina reflicte o contido desa exposición, de importante valor documental para curiosos e estudosos.
A ANTIGÜIDADE
Escavacións arqueolóxicas e estudios diversos efectuados ao longo do presente século poñen de manifesto que alá polo ano 134 da nosa era, o lugar que actualmente ocupa Pontevedra era vía de paso da XIX calzada romana, construída en tempos do Emperador Hadriano, que unía Bracara Augusta (Braga, Portugal) e Lucus Augusta (Lugo) con Astúrica (Asturias).
Estudios recentes veñen de testemuñar neste enclave a existencia dunha antiga mansio romana á que algúns escritos denominan Turoqua, lugar de descanso para viaxeiros e camiñantes, e edificación anexa a unha ponte que cruzaría o Lérez unindo ambas marxes da calzada.
Aínda que moi probábel -e ata lóxico- pensar que o conxunto de edificacións propias deste período dispuxese dunha fonte ou outro tipo de canalización de auga para consumo humano, a súa existencia non foi testemuñada en ningunha das prospeccións arqueolóxicas efectuadas ata a data, o cal invita, cando menos, a tomar con certas reservas calquera afirmación que manteña a existencia deste tipo de infraestructuras para o período descrito.
A falta de novas probas en contrario, a vella Turoqua, xerme primixenio da futura Pontevedra, carecería por tanto do que actualmente entendemos como abastecemento de auga potábel, agás nas súas manifestacións máis simples.
OS TEMPOS ESCUROS, A IDADE MEDIA (I)
Abandonada e esquecida tras a crise do Imperio Romano e a posterior invasión dos Suevos, o antigo emprazamento será rehabitado de novo durante o século XIII (1169), pasando a denominarse Pons Vetera (Ponte Vella) e posteriormente Pontis Vetera e Ponte Vetera, en clara alusión á vella ponte de orixe romana.
Auspiciada polo Arcebispo de Santiago, na Alta Idade Media comeza a conformarse unha pequena cidade-fortaleza. Neste tempo edifícase a igrexa de Santa María e as torres arcebispais. Favorecidas tamén polo cabido compostelán instalaranse na vila tres ordenes mendicantes: San Domingos, San Francisco e Santa Clara.
Entre tanto, a villa burguensis que se está a conformar irá crecendo e amurallándose.
A primeira e máis remota referencia a un abastecemento de auga (1420) alude aos PP. Franciscanos como descubridores dun manancial nas inmediacións de San Amaro (Fonte dos Frades), dende o que canalizan a auga cara ao seu convento. Catro anos máis tarde unha segunda derivación partirá cara o de Santa Clara. Durante moito tempo, este será o primeiro formencemento privado de augas da vila.
Pola mesma data, e dende o alto da Fracha discorría un caudal que desaparecía preto das inmediacións da ermida de San Itario (actual nó de O Pino) e que, rodeando ás murallas, emerxía de novo ao seu carón formando un estanque do que recollía a auga a veciñanza.